door Niels Mulder, Jaap van Weeghel, Philippe Delespaul, Frits Bovenberg, Bram Berkvens, Eva Leeman, Hans Kroon, Tom van Mierlo, Gerdie Kienhorst
(Uitgeverij Boom, 2020)

Netwerkpsychiatrie is een visie en een werkwijze die behandeling en zorg voor mensen met (ernstige) psychische aandoeningen (EPA) verbindt met als doel de kansen op herstel en gezondheid zo groot mogelijk te maken.

Het boek Netwerkpsychiatrie is een werkboek voor GGZ professionals, maar richt zich ook op mensen buiten deze sector. De lezer krijgt kijk op de hele sector psychiatrie. Er wordt inzichtelijk gemaakt hoe alle facetten hiervan werken. Dat gebeurt objectief, zodat er ook met kanttekeningen naar de huidige gang van zaken gekeken wordt waarbij benoemd wordt welke aspecten een verdere ontwikkeling vragen om de doelstelling van netwerkpsychiatrie te realiseren.

Het boek is een omvangrijk werk dat zich desalniettemin goed laat lezen. Het boek is opgedeeld in vier hoofdstukken waaraan verschillende auteurs hebben meegewerkt. Er worden casussen beschreven die duidelijk maken hoe iedere situatie om een eigen aanpak vraagt. De illustraties zijn treffend en verduidelijken de tekst in één oogopslag.

Netwerkgerichte samenwerking vindt plaats op drie niveaus: het microniveau rond individu en naastbetrokkenen, het mesoniveau van zorgprofessionals en hun teams, het macroniveau van de zorgnetwerken.

Bij netwerkpsychiatrie staat de client met een EPA-zorgindicatie in het middelpunt. Het is zaak om die client passende zorg aan te bieden waardoor de kwaliteit van leven kan worden verbeterd.

De problemen van een client met EPA liggen ook op het sociaal domein en er is stigmatisering. Het sociale domein heeft verantwoordelijkheid voor alle burgers, ook voor EPA’s. Er is vaak een verband tussen een psychische aandoening en maatschappelijke achterstand. Dat behoeft meer aandacht.

Bij netwerkpsychiatrie gaat om samenwerken in complexe situaties. Daarbij gaat het om herstelondersteuning, hoewel er nog weinig bekend is over hoe mensen herstellen. Daar moet de komende jaren nog veel onderzoek naar worden gedaan, net als naar de benodigde professionele competenties om het herstelproces te bevorderen. Het vormen van digitale netwerken kan de praktijk ondersteunen om bij het samenwerkingsverband rond mensen met complexe psychische problemen.

FACT	=	Flexible Assertive Community Treatment Langere behandeling/zorg thuis
HIC	=	High Intensive Care Kortdurende, klinische intensieve zorg
IHT	=	Intensive Home Treatment Korte intensieve behandeling thuis

Het boek laat zien hoe plaats en functie van huisarts, en EPA-behandelingen als FACT, IHT en HIC, zich de laatste decennia in de netwerkpsychiatrie hebben ontwikkeld. Speciale aandacht verdient de ondersteuning van het netwerk van adolescenten; juist in deze levensfase kan de persoonlijke ontwikkeling voorgoed stagneren.

Familie en naasten komen in de praktijk vaak voor moeilijke situaties te staan. In het zorgmodel ART, dat met name voor EPA’s is ontwikkeld, is het vinden en binden van deze groep een speerpunt. Evenals de inzet van ervaringsdeskundigen en herstelacademies spelen zij een rol in het netwerk van de client dat gericht is op herstel.

Psychische aandoeningen hebben nog steeds een negatieve betekenis. Dat uit zich in publiek stigma en zelfstigma. We zijn nog ver verwijderd van een inclusieve samenleving. Dat iedereen in de maatschappij kan participeren kan bevorderd worden door netwerkpsychiatrie hoog op de agenda te zetten.

Addy Bakx